როდის იწყებს ბავშვი თავის დაჭერას?

დაბადებისთანავე, სიცოცხლის პირველ თვეებში,  ბავშვი ფიზიკური განვითარების უზარმაზარ გზას გადის. თავის დაჭერისა და მობრუნების უნარი არის ერთ-ერთი პირველი ნაბიჯი  მოძრაობის უნარების განვითარებაში, რომლის ხარისხი და პროგრესი კუნთებისა და ნერვული სისტემის მომავალ ფუნქციონირებას  განსაზღვრავს.  

რომელ თვეში იწყებს ბავშვი თავის დაჭერას?

როგორც განვითარების სხვა საკითხებში, აქაც არ არსებობს ერთი პასუხი კითხვაზე, როდის იწყებს ბავშვი თავის დამოუკიდებლდ დაჭერას.  არსებობს საშუალო ინდიკატორები, რომლებიც სხვადასხვა სამედიცინო საზოგადოების მიერაა გამოყვანილი  სხვადასხვა ქვეყნის ბავშვებში მოძრაობის  აქტივობის განვითარების დინამიკის მრავალწლიანი შესწავლის საფუძველზე. 

1 თვემდე ახალშობილი თავს დამოუკიდებლად ვერ აწევს მაღლა. მისი ზურგისა და კისრის კუნთები  სუსტია იმისათვის, რომ თავის სიმძიმეს გაუძლოს, ამიტომ ყოველ ჯერზე, როცა მას აიყვანთ ან გვერდზე აბრუნებთ, საჭიროა თავი ხელით დაუჭიროთ. ერთი თვის ასაკამდე თავის დამოუკიდებლად აწევის მცდელობა ნორმალურია. ამავდროულად, პირველი თვის ბოლოს, ბავშვი შეიძლება შეეცადოს თავის დაჭერას თავდაყირა მდგომარეობაში, როცა მას ხელებში უჭერთ.

1-დან 3 თვემდე ბავშვი ძლიერდება. თუ ბავშვს მუცელზე დააწვენთ, ის ცდილობს თავი გაასწოროს, აწიოს. სიცოცხლის მეორე თვის დასაწყისში ეს მცდელობები ხშირად მარცხით მთავრდება - ბავშვი თავს ვერ იჭერს, თუმცა მცდელობები აქვს.  მაგრამ სწორედ ეს ეხმარება მას ზრდაში: ვესტიბულარული აპარატი ვარჯიშობს,  ზურგის კუნთების ფიზიკური განვითარება ხდება.

იმისთვის,რომ ბავშმა თავი სწორად დაიჭიროს შეგიძლიათ გამოიყენოთ კონტრასტული წიგნები და ბარათები, ასევე შეგიძლიათ გამოიყენოთ სენსორული ჰულა ჰუპი, რომლის დამზადებაც თავადაც შეგიძლიათ

როდის იწყებს ბავშვი თავის დაჭერას?

6-7 კვირისთვის ბავშვს უკვე შეუძლია მუცელზე დაწოლისას თავის რამდენიმე წამით დაჭერა, ხოლო ზურგზე დაწოლისას შეუძლია მოტრიალდეს ან ოდნავ აწიოს კიდეც. მეორე თვის ბოლოს ახალშობილი თავდაჯერებულად უნდა აბრუნებდეს თავს ძახილზე. 3-დან 5 თვემდე ბავშვს უფრო მეტის გაკეთება შეუძლია. მას შეუძლია აწიოს თავი "მოცურავის" პოზაში - ანუ მუცელზე დაწოლა სხეულის გასწვრივ გაშლილი ხელებით. როდესაც ის წინამხრებზე ეყრდნობა, შეუძლია თავი კარგად დაიჭიროს და გვერდიდან გვერდზე გაიხედოს, კისრის 45 გრადუსით მობრუნებით. ხუთ თვეში ახალშობილს შეუძლია გადაბრუნება და თავის დაჭერაც. 

როგორ იჭერს ბავშვი თავს 6 თვის ასაკში?

ბავშვი თავდაჯერებულად აბრუნებს თავს ყველა მიმართულებით, ამ ასაკში ბევრი იწყებს ჯდომას. მას შეუძლია მომხრელი და გამშლელი კუნთების სინქრონიზებული მუშაობა, ჩამოყალიბებულია ხერხემალი, შეუძლია დამოუკიდებლად ჯდომა. ახლოვდება მომენტი, როცა დაიწყებს წამოდგომას,  საყრდენთან დგომას  და შემდეგ სიარულს.

რატომ ვერ იჭერს ბავშვი თავს დამოუკიდებლად?

 როგორც წესი, შემდგომ განვითარებაზე გავლენას ახდენს მცირე წონა, ნაადრევი მშობიარობა, ძვალ-კუნთოვანი სისტემის ან ნერვული სისტემის პათოლოგიების არსებობა და მშობიარობის დროს მიღებული ტრავმები. 

• ერთ-ერთი მიზეზი შეიძლება იყოს თუ ბავშვი მცირე წონით დაიბადა კუნთოვანი სისტემა რთული მექანიზმია, სადაც მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ ჩონჩხი, არამედ ფიზიკა. ბავშვებში მცირე წონა არის მოძრაობის უნარების შეფერხების მიზეზი, რადგან სხეულის არასაკმარისი წონა და კუნთების სისუსტე პირდაპირ კავშირშია.
• სხეულის ძალიან დიდი წონა. ჭარბი წონა ასევე ცუდია. ამ დროს ბავშვი  შეიძლება იყოს ნაკლებად აქტიური,  თავის დაჭერის უნარიც შეიძლება მოგვიანებით გაჩნდეს. ​
• ნევროლოგიური პრობლემები. 
  ახალშობილები პირველ სკრინინგს სამშობიაროში გადიან. თავის ტვინის ულტრაბგერითი და საშვილოსნოს ყელის ხერხემლის ექოსკოპიაზე გადახრები შესაძლოა ფიზიკური განვითარების ერთ-ერთი მიზეზი იყოს. მაგალითად, თავის ტვინი, კისრის  და ხერხემლის 5 სუბლუქსაცია ახალშობილებში თავის შეუკავებლობის ერთ-ერთი მიზეზია. ასეთი ბავშვები საჭიროებენ ნევროლოგის ყურადღებას და მაღალხარისხიან რეაბილიტაციას (მასაჟი, პარაფინოთერაპია, ელექტროფორეზი დანიშნულების მიხედვით). თუ ისინი ასრულებენ ექიმის რეკომენდაციებს, კარგად ეწევიან თანატოლებს.
• ჰიპერტონიურობა. რიგი მიზეზების გამო, რომლებიც ჩვეულებრივ დაკავშირებულია ნერვული სისტემის ფუნქციონირებასთან, ზოგიერთ ახალშობილში ჰიპერტონიურობა გრძელდება 2 და 3 თვე. ერთი ჯგუფის კუნთების გადაჭარბებული აქტივობა იწვევს მეორის გადატვირთვას, რაც გამოიხატება განვითარების დამახინჯებით. ტორტიკოლი არის კუნთების ასიმეტრიული ტონის საერთო შედეგი და თავის კარგად დაჭერის შეუძლებლობის ერთ-ერთი მიზეზი. ჰიპოტონია, როდესაც კუნთების აქტივობა მცირდება, ასევე აფერხებს ბავშვის განვითარებას და ის მოგვიანებით იწყებს თავის დაიჭერას. 
• დღენაკლული ბავშვები. ასეთი ბავშვები უფრო ნელა ვითარდებიან, მაგრამ ეს ყველაფერი დამოკიდებულია დაბადების წონაზე. 1,5 კგ-ზე ნაკლები წონის ახალშობილები 3 თვის ასაკში  იწყებენ თვალების ფოკუსირებას და ხმაზე რეაგირებას. 2-2,5 კგ-ით დაბადებულები თავის დაჭერას დაახლოებით სამი თვის შემდეგ იწყებენ. თუ ბავშვი დაბადებისას 2,5 კგ-ზე მეტს იწონის, 2,5 თვიდან იწყებს თავის დაჭერას. 

როგორ უნდა მოვიქცეთ, თუ ბავშვი თავს ვერ იჭერს?

მხოლოდ სპეციალისტს შეუძლია განსაზღვროს მიზეზი, რის გამოც ბავშვს თავი არ უჭირავს. ეჭვის შემთხვევაში აუცილებელია  ეწვიოთ პედიატრს და ექიმთან განიხილოთ ბავშვის განვითარება.

თუ გამორიცხულია ისეთი მიზეზები, როგორიცაა წონა, ნევროლოგიური პრობლემები და ბავშვი არც დღენაკლულია, ზურგის კუნთების განვითარებაზე ორიენტირებული  ღონისძიებები ხელს შეუწყობს მის განვითარებას და დაეხმარება  თავის დამოუკიდებლად დაჭერაში:

•    ხშირი მოთავსება მუცელზე. ეს ხელს უწყობს კუნთების  გაძლიერებას, კისრის კუნთების განვითარებას და ავარჯიშებს თავის დაჭერის უნარს.
•    ვარჯიში ახალშობილებისთვის. ასეთი ვარჯიშები  ხელს უწყობს ბავშვის  ფიზიკური განვითარების ნორმალიზებას.
•    პროფესიონალური მასაჟი. დაუკავშირდით თქვენს ნევროლოგს მასაჟის ან მანუალური თერაპიისთვის მიმართვისთვის. ეს ზომები აუცილებელია ცენტრალური ნერვული სისტემის პათოლოგიების, ტორტიკოლისისა და ჰიპერტონიურობის მქონე ბავშვებისთვის.
•    ცურვა. აუზი არის დასვენება და ვარჯიში ერთდროულად, რაც კარგია არა მხოლოდ ახალშობილთა მოძრაობის უნარების განვითარებისთვის, არამედ ხელს უწყობს ემოციური ფონის ნორმალიზებას, იმუნიტეტის გაძლიერებას, სასუნთქი სისტემის და გულ-სისხლძარღვთა სისტემის ვარჯიშს.

ყველა ბავშვი განსხვავებულია,  მხოლოდ თქვენი ყურადღებაა თქვენი ბავშვის სწორი განვითარების გასაღები ასაკის მიხედვით. თუ ბავშვი 2 თვის განმავლობაში არ ცდილობს თავის მაღლა აწევას და დაჭერას, სძინავს მხოლოდ ერთ მხარეს, არ სურს გადაბრუნება, მიმართეთ ექიმს.