გადაუდებელი დახმარება თერმული დამწვრობის დროს

რა არის თერმული დამწვრობა?

ადგილობრივი სითბური ზემოქმედების შედეგად მიღებულ ქსოვილების დაზიანებას თერმული დამწვრობა ეწოდება. სითბური ზემოქმედების წყარო შეიძლება იყოს ცეცხლი, ორთქლი, ცხელი სითხე, გავარვარებული ნივთები, სინათლის ან მზის გამოსხივება. პრინციპულად მნიშვნელოვანია ის ფაქტი, რომ ნებისმიერი დამწვრობა არის არა მხოლოდ ქსოვილის დაზიანება, არამედ ორგანიზმის საერთო რეაქცია. დამწვრობას აქვს ორი მთავარი მახასიათებელი ნიშანი - დაზიანების ფართობი და დაზიანების სიღრმე. დამწვრობის სირთულე და ხარისხი სწორედ ამ ორი მახასიათებლის მიხედვით ფასდება. დაზიანებული ადგილის სიღრმიდან გამომდინარე განისაზღვრება დამწვრობის სამი ხარისხი. 

რამდენნაირი დამწვრობის ტიპი არსებობს?

არსებობს დამწვრობის რამდენიმე კლასიფიკაცია. ზოგი მათგანი გულისხმობს დამწვრობის ოთხ ხარისხს.  ზოგი მესამე ხარისხის დამწვრობას დამატებით ქვეთავებად გამოყოფს. ჩვენ კი შეგნებულად ვიყენებთ ყველაზე მარტივ კლასიფიკაციას, რადგან გადაუდებელი დახმარების ეტაპზე სწორედ ასეთი მიდგომა იძლევა რეკომენდაციების გამარტივების საშუალებას.  

• პირველი ხარისხის დამწვრობის დროს ზიანდება მხოლოდ ზედა ფენა, ეპიდერმისი, მთავარი სიმპტომი კი სიწითლე და ტკივილია. 
• მეორე ხარისხის დამწვრობის დროს ზიანდება ეპიდერმისი და დერმა, თავად კანი. სიმპტომებია ინტენსიური ტკივილი, სიწითლე და ბუშტუკების გაჩენა. 
• მესამე ხარისხის დამწვრობას კი ახასიათებს კანის ყველა ფენის დაზიანება, ასევე ნერვული დაბოლოებების და სისხლძარღვების, რომელიც უშუალოდ დაზიანებული კანის ქვეშ არის განთავსებული.  ამ დროს თავს იჩენს შემდეგი სიმპტომები: კანი კარგავს მგრძნობელობას, შრება.

როდის მივმართოთ ექიმს?

მშობლისთვის ძალიან რთულია დამწვრობის ხარისხისა და მდგომარეობის სირთულის დადგენა, ექიმის კონსულტაცია უბრალოდ გარდაუვალია, როდესაც სახეზეა:
•    მესამე ხარისხის დამწვრობა მიუხედავად დაზიანების ფართობისა.
•    მეორე ხარისხის დაზიანება, როდესაც დაზიანებული ადგილი ბავშვის ხელის გულზე დიდია.
•    პირველი ხარისხის დამწვრობა ფართბით სხეულის 10%-ზე მეტი (საორიენტაციოდ გეტყვით, რომ ბავშვის სხეულის 10%  დაახლოებით არის ბავშვის ხელის ან მუცლის ზომა).
•    დამწვრობა სახის,  კისრის, ხელის მტევნის, ფეხის ტერფის ზონაში. 

მეორე და მესამე ხარისხის დამწვრობის ერთმანეთისგან გარჩევა ძალიან ძნელი და ზოგჯერ შეუძლებელიც კია. დასკვნა ერთია, ნებისმიერი მეორე ხარისხის დამწვრობის დროს ექიმის კონსულტაცია უბრალოდ აუცილებელია. 

გადაუდებელი დახმარება

• ზემოქმედების ფაქტორის აღმოფხვრა საკუთარი უსაფრთხოების გათვალისწინებით.
• თუ ცეცხლი ტანსაცმელს უკიდია, ეცადეთ გახადოთ ან დააფაროთ რამე, რათა ცეცხლი ჩაქრეს. 
• თუ ტანსაცმელს ცეცხლი უკიდია, ეცადეთ მიიღოთ ჰორიზონტალური მდგომარეობა, რათა დაიცვათ სახე, რადგან ცეცხლი, როგორც წესი, მიდის ზემოთ. 
• არ ღირს ცეცხლის ჩაქრობა მიწაზე კოტრიალით, როგორც გავრცელებულია, უმჯობესია ცეცხლი რაიმე ქსოვილის დაფარებით ჩააქროთ. 
• თუ ტანსაცმელს მოხვდა მდუღარე სითხე, წყალი ან ცხიმი, ტანსაცმელი სასწრაფოდ უნდა გაიხადოთ.
• პირველი და მეორე ხარისხის დროს დაზიანებული ადგილი უნდა გააგრილოთ ცივით, თუმცა არა გაყინულით, არამედ გამდინარე ცივი წყლით.
• წყლის ოპტიმალური ტემპერატურა 12-18 გრადუსია.  
• გაგრილების ოპტიმალური დრო - 15-20 წუთი.
• გამდინარე წყალი უკეთესია, ვიდრე დაგუბებული. 

მესამე ხარისხის დამწვრობის დროს წყლით დამუშავება საჭირო არ არის. 
ტკივილის გაყუჩების მიზნით ბავშვს შეგიძლიათ მისცეთ პარაცეტამოლი ან იბუპროფენი. დამწვრობის დროს აუცილებლად მოხსენით დაზარალებულს ბეჭდები და სამაჯურები. 

რა არ უნდა გააკეთოთ:

•    ცივი წყლით გაგრილება მესამე ხარისხის დამწვრობის დროს
•    დაზიანებული ადგილის გაგრილება ყინულით
•    მიწებებული ტანსაცმლის აძრობა
•    ბუშტუკების გახეთქვა
•    დაზიანებული ადგილის ხელით შეხება
•    დამწვარ ადგილზე ბინტის ან ყინულის დადება
•    დამწვარი ადგილის დამუშავება ზეთით, ასევე შარდით, ფხვნილებით
•    დამწვარი ადგილის დამუშავება იოდით ან ბრილიანტის მწვანეთი, ასევე სპირტით

წყარო: ევგენი კომაროვსკი „გადაუდებელი დახმარება“